خرمالو بومي كشورهاي ژاپن و چين مي باشد و بطور كلي از شرق آسيا منشاء گرفته است و سابقه كشت اين محصول در كشور چين و ژاپن گزارش شده است.
جنس خرمالو «Diospyros» مي باشد كه در اين جنس سه گونه گزارش شده است:
1- خرمالوي ايتاليايي «D. lotus»: ميوه اين خرمالو به اندازه يك گيلاس و رنگ آن پس از رسيدن زرد مي شود. طعم ميوه پس از رسيدن ترش است.
2- خرمالوي ويرژينيا «D. virginia»: برگهاي آن براق و كشيده است. در ايران اين گونه به خرمندي معروف است كه بيشتر براي پيوند خرمالوي معمولي به عنوان پايه كاربرد دارد و ميوه آن به اندازه آلو بوده و بخاطر داشتن تانن زياد، قابل خوردن نيست.
3- خرمالوي معمولي «D. kaki»: ميوه آن متوسط تا درشت و به رنگ قرمز مي باشد. منابع، منشاء اين گياه را از ژاپن گزارش كرده اند.
خرمالو گياهي است دو پايه، يعني گل نر و ماده از يكديگر جدا روي دو پايه قرار دارد. گلهاي دو جنسي روي درختان ديده مي شود. اكثر خرمالوهايي كه در ايران كشت مي‌شوند از نوع دوم كه داراي گلهاي دوجنسي هستند، مي باشند. گلهاي نر بيشتر بصورت 2 تا 3 تايي روي گياه ظاهر مي شوند و كوچكتر از گلهاي ماده مي باشند. گلها هميشه روي شاخه هاي يكساله ظاهر مي شوند و گاهي ميوه روي شاخه هاي سال جاري تشكيل مي شوند كه اين نكته در زمان هرس درختان خرمالو بايد مورد توجه قرار گيرد.
آب و هوا
مناسب ترين آب و هوا براي پرورش درخت خرمالو، آب و هواي نيمه گرمسيري است. بطور كلي خرمالو جزو ميوه هاي نيمه گرمسيري محسوب مي شود ولي در نواحي سرد معتدل نيز مي توان اين گياه را كاشت. بعضي از گونه هاي خرمالو دماي ºC 18- را تحمل مي كنند كه در ايران در كليه نقاط به غير از نواحي خيلي سرد و كوهستاني قابل كشت و پرورش مي باشد.
خرمالو به ميزان آب متوسط نياز دارد. فقط در تابستان درختاني كه در منازل كشت مي شوند به علت شدت گرما و قرار گرفتن در محيط سنگ و آجر و موزائيك كه خود عامل توليد گرما و گرم شدن محيط در تابستان مي باشد، نياز به آب بيشتري دارند. در طول تابستان به هنگام عصر كه خورشيد شدت تابش كمتري دارد با پاشيدن 2 تا 3 مرتبه آب اطراف خرمالو محيط خنك گشته، تا در شب درخت خرمالو در محيطي مساعد به ذخيره سازي آب جهت روز بعد اقدام كند. بطور كلي اين گياه در تابستان به هفته اي دو مرتبه آبياري كامل نياز دارد.
خاك مناسب جهت استفاده براي درخت خرمالو
خاك مناسب درخت خرمالو بايد سبك و قابل نفوذ به آب و حاصلخيز باشد. بهترين خاك براي اين درخت، خاكهاي مرطوب و خنك است كه اصولاً باغات قديمي كه خاكهاي حاصلخيز تري دارند بهتر جواب مي دهند، به همين دليل بهتر است افرادي كه مي خواهند اقدام به كشت اين گياه نمايند داخل باغچه منازل را از خاك باغات قديمي پر كنند. علت موفقيت كاشت اين درخت در بعضي از منازل همين مي باشد، چون بعضي از افراد براي باغچه منازل از خاك مراتع كه براي كاشت و پرورش اين گياه مناسب نيست، استفاده مي كنند.
درخت خرمالو نياز به كودهاي دامي فراوان دارد. اما به اين نكته نيز بايد توجه داشت كه از كودهاي پوسيده دامي استفاده گردد و نه از كودهاي تازه و نپوسيده. همچنين داخل منازل به دليل اينكه حجم خاك باغچه كم است و محيط رشد ريشه محدود مي باشد، بهتر است جهت تغذيه درختان خرمالو از كودهاي نيمه آلي به نام ورز استفاده گردد (در نجف آباد اين نوع كود در عصاريها تهيه مي شود) كه در اسفند ماه پس از رفع سرماي زمستان به ازاي هر درخت خرمالو 4 تا 5 كيلوگرم ورز در سطح باغچه پخش كرده و عمل شخم زني انجام مي گيرد. در حين عمل شخم زني به اين نكته توجه گردد كه حتماً زمان آن در اسفند ماه باشد. با توجه به اين نكته كه درختان خرمالو به شخم عميق نياز ندارد، چون اگر ريشه ها آسيب ببينند به سختي و دير ترميم مي گردند.
پس پرورش دهندگان بايد به دو نكته اهميت خاص دهند:
1- استفاده از كودهاي پوسيده دامي
2- شخم بايد سطحي باشد
كه اين دو مورد از عوامل موفقيت در پرورش اين گياه مي باشد.
خاك باغچه
جهت پرورش درخت خرمالو حتماً بايد عمل زهكشي به خوبي انجام شود. در زماني كه آبياري باغچه صورت مي گيرد حدوداً 30 تا 40 دقيقه بعد بايد اب بخوبي در خاك نفوذ كرده باشد. چنانچه بيش از اين زمان آب در باغچه بماند، عمل زهكشي نامطلوب بوده و بايد خاك اصلاح گردد وگرنه به مرور زمان درخت خرمالو بر اثر عدم زهكشي مناسب آسيب ديده و با ريزش برگ يا ميوه و يا خشك شدن همراه مي شود. به هر حال خاك زمين پرورش درخت خرمالو بايد داراي بافت متوسط و حاصلخيز باشد و عمل زهكشي را بخوبي انجام دهد.
ازدياد
درخت خرمالو از طريق تكثير غير جنسي كمتر كشت مي گردد و تقريباً تمام درختان خرمالو از طريق كشت بذر خرمندي كاشته مي شوند. خرمندي همان خرمالوي ريز است كه ميوه آن قابل خوردن نمي باشد و در نجف آباد به خرمالوي نرك معروف مي باشد. پس از رسيدن، ميوه را جمع آوري كرده و بذر آنها را گرفته و جهت كاشت آماده مي كنند. در آذماه يا دي ماه بذر بصورت پُر (فشرده) كشت مي گردد كه پس از رفع سرما و يخبندان بذر جوانه زده و از خاك خارج مي شود.
در سال اول نهال رشد كرده و در سال دوم در فصل خزان يا اسفند ماه نهال با فاصله مناسب در خزانه دوم كشت مي گردد. در سال سوم، نهال در فصل بهار حدوداً 15 تا 25 فروردين ماه بر روي نهال عمل پيوند شكمي انجام مي گيرد و پيوندكها در سال سوم رشد كرده و در پايان سال سوم در فصل خزان يا اسفند ماه قابل انتقال به زمين اصلي مي باشند كه پرورش دهندگان بهتر است نهال پيوندي را از مكانهاي مطمئن تهيه فرمايند، چون توليد نهال پيوندي تقريباً مشكل مي باشد و يكي از دلايل قيمت بالاي نهال پيوندي خرمالو همين مورد است.
در زمان كاشت درخت خرمالو نكات ذيل بايستي مورد توجه قرار گيرند:
1- زمان كاشت خرمالوي پيوندي حدود 15 اسفند ماه مي باشد و چنانچه زودتر جهت كشت اقدام شود احتمال بروز سرمازدگي نهال زياد است، چون به عمل جابجايي حساس مي باشد.
2- نهال پيوندي در موقع كاشت حتماً تا همان محلي كه در خزانه زير خاك بوده در محل كاشت در زير خاك قرار گيرد. نكته قابل اهميت اين است كه: عميق كاشتن نهال و سطحي كاشتن هر دو مضر است.
3- در زمان كاشت، از دادن هرگونه كود حيواني و كودهاي شيميايي خودداري شود و عمل تقويت را از سال دوم بايد شروع كرد كه بهتر است از همان ورز استفاده شود.
4- پس از كاشت، عمل آبياري يك نوبت انجام شود و تا نهال خرمالو جوانه نزده است، آبياري دوم صورت نگيرد.
5- از سال دوم عمل سربرداري و هرس فرم دهي بايد طي دو تا سه سال انجام گيرد.
بعد از كاشت نهال خرمالو در محل اصلي، بعد از سال دوم عمل كوددهي و تقويت انجام گيرد. در سالهاي بعدي بايد به اين نكته توجه كرد كه ميوده خرمالو روي شاخه هاي يكساله مي باشد يعني در فصل خزان اگر هرسي صورت گيرد، شاخه سال قبل كه محل توليد ميوه است نبايستي حذف شود.
درخت خرمالو در فصل بهار به آب كمتري نياز دارد و در فصل تابستان با گرم شدن هوا نياز به آب بيشتري دارد.
بعضي از پرورش دهندگان از ريزش خرمالوهاي تازه تشكيل شده در فصل بهار شكايت دارند. دليل آنرا جستجو مي كنند و دنبال علت مي گردند كه علت آن آفات يا بيماري نمي باشد، بلكه چون درخت خرمالو به ميزان زيادي گل توليد مي كند و اگر شرايط مناسب باشد تمام گلها تبديل به ميوه مي شود. پس از تشكيل ميوه چون درخت توان نگهداري و تغذيه تمامي ميوه ها را ندارد و چنانچه درخت خوب تغذيه و تقويت نشده باشد چيزي در حدود 50% ميوه كه حالت فندقي شده ريزش دارد و اگر درخت خوب تغذيه و تقويت شده باشد ميزان ريزش ميوه ها در فصل بهار كمتر است. به هر حال درخت خرمالو آن مقدار ميوه را كه مي تواند تغذيه كند، نگه مي دارد و اضافي آن ريزش دارد.
رسيدن ميوه خرمالو
ميوه خرمالو زماني كه رنگ گرفته و قرمز شد، هنوز نرسيده است و ميوه نارس آن حاوي مقدار زيادي تانن است. بهتر است كه ميوه روي درخت بماند تا عمل رسيدن اتفاق بيفتد ولي چنانچه شرايط مساعد نباشد و سرما و يخبندان در فصل پاييز زودتر شروع شود ميوه را نيمه نارس برداشت كرده و عمل رسيدن ميوه در انبار صورت مي گيرد.
شرایط نگهداری ازخرمالو
این گزارش حاکی از آن است که ، خرمالوهای سخت زمانی که سفت اما کاملاً رسیده هستند چیده می‌شوند. خرمالوهای نوع نرم زمانی که کاملاً رنگ پیدا می‌کنند و نرم می‌شوند آماده برداشت هستند. خرمالوهای سخت می‌توانند بعداً در دمای اتاق برسند. هر دو نوع خرمالو باید با استفاده از چنگک‌های دستی مخصوص برداشت از درخت جدا شوند. در نگهداری، میوه‌های تازه خرمالو با رنگ زرد و نارنجی روشن و بدون هرگونه فساد یا بریدگی روی آنها را انتخاب کنید. خرمالوی سخت و رسیده می‌تواند در یخچال تا چند ماه نگهداری شود. نوع نرم خرمالو ماندگاری کمتری دارد و می‌تواند در دمای اتاق تنها چند روز باقی بماند.
خرمالو منبع بسیار خوب ویتامین C یکی دیگر از آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند است. مصرف منظم غذاهای غنی از ویتامین C به بدن کمک می‌کند که مقاومت خود را در برابر عوامل عفونت‌زا، مواد مضر و رادیکال‌های التهابی افزایش دهد
يك متخصص تغذيه گفت: «خرمالو» سرشار از آب و بتاکاروتن است ، چنانچه اين ويتامين به مقدار کافي به بدن نرسد، نه تنها قدرت بينايي کم مي شود بلکه باعث خشن شدن پوست و شکننده شدن ناخن و موها و افت در ميزان هوش و سلامت بدن مي شود.
دکتر ناهيد غلامي در گفت‌وگو با ايسنا، افزود: خرمالو داراي مقادير قابل توجهي ويتامين هاي C ، B3 ، B2 و B1 است، در ضمن اين ميوه داراي مواد معدني ضروري براي بدن مانند کلسيم، گوگرد، آهن، فسفر و پتاسيم و مقداري نيز سلولز است.
وي تصريح کرد: بخش گوشتي اين ميوه محتوي مقدار زيادي فيبر، مواد آنتي اکسيداني همچون تانن، فنول، ليکوپن، لوتئين، مواد قندي، پکتين و اسيد مي باشد. عمده ترين اسيدهايي که در اين ميوه وجود دارد، اسيد ماليک و اسيد تارتاريک و اسيد سيتريک است.
به گفته اين متخصص تغذيه، خرمالو به دليل دارا بودن مواد معدني، براي رشد و نمو بسيار مفيد شناخته شده است و آهن موجود در آن عنصر اصلي خونسازي و پتاسيم موجود در آن اشتهاآور و شست و شو دهنده کليه و کبد مي باشد، با وجود عناصري همچون پتاسيم و منيزيم در اين ميوه، خرمالو کلسترول بد و فشار خون را نيز کاهش مي دهد به همين دليل اين ميوه براي سلامتي بيماران قلبي و افراد داراي چربي و فشار خون بالا بسيار مفيد است. از طرفي به دليل دارا بودن پکتين که يکي از انواع فيبرهاي محلول در آب است، باعث کاهش چربي هاي خون مي شود.
دکتر ناهيد غلامي در گفت‌وگو با ايسنا، افزود: خرمالو داراي مقادير قابل توجهي ويتامين هاي C ، B3 ، B2 و B1 است، در ضمن اين ميوه داراي مواد معدني ضروري براي بدن مانند کلسيم، گوگرد، آهن، فسفر و پتاسيم و مقداري نيز سلولز است.
روز بخير كاربر مهمان! 
